جواب سوال هفتگی تبیان شنبه 20مرداد 86

سوال :

مراحل "رشد ایمان" را از نظر فولر- روان شناس- (برگرفته از کتاب روان شناسی رشد لورا ای برک) از مرحله شهودی تا ایمان عطفی، فقط نام ببرید

جواب:

مرحله اول ـ ایمان شهودی ـ فرافکنی: در این مرحله ایمان بیانگر ابراز آرزوهای کودک است. کودکان در سن 3 تا 7 سالگی دارای جهت‏گیری خیالبافانه و تقلیدی هستند، ولی محتوای فکر آنها دارای الگوهای نسبتا سیال است. در مرحله اول فولر همانند مرحله اول قضاوت اخلاقی کلبرگ کودک کاملاً خود میان بین بوده و در عین حال در خصوص تابوهای موجود در جامعه نسبت به برخی از اعمال کاملاً آگاهی دارد.

مرحله دوم ـ ایمان اسطوره‏ای ـ سطحی: کودک در این مرحله به درونی کردن داستانها، اعتقادات و جنبه‏های مختلف مربوط به فرهنگ جامعه می‏پردازد. اعتقادات و قواعد اخلاقی در این مرحله کاملاً عینی و سطحی هستند. این مرحله با گسترش و تصریح شکل‏گیری شخصیت کودک تحت تأثیر ویژگی‏های شخصیتی دیگران همراه است.

مرحله سوم ـ ایمان ترکیبی ـ قراردادی: در مرحله سوم نوجوان نسبت به دیدگاهها و باورهای موجود در خارج از خانواده آگاهی می‏یابد. بنابراین در این مقطع ایمان مذهبی در خدمت تدارک جهت یابی منسجم از دنیای متنوع و پیچیده بوده، دیدگاههای معارض با یکدیگر را در یک چارچوب کلی با یکدیگر ترکیب کرده وحدت می‏بخشد. مرحله سوم اصولاً در نوجوانی آغاز می‏شود و به اوج خود می‏رسد و در عین حال برای بسیاری از بزرگسالان به عنوان یک تعادل جویی دائمی تلقی شده از این مرحله فراتر نمی‏روند. در مرحله سوم اگر چه شخص دارای یک «ایدئولوژی» است که شامل مجموعه‏ای از باورها و ارزشهای بیش و کم باثبات است، اما این ایدئولوژی را به عنوان یک واقعیت مستقل مورد بررسی و آزمایش قرار نمی‏دهد.

مرحله چهارم ـ ایمان وابسته به طرز تفکر فردیت یافته: مرحله چهارم شامل درونی کردن باورهای فرد است. انتقال از مرحله سوم به چهارم بسیار حائز اهمیت است. چون با این انتقال نوجوان و یا بزرگسال باید مسئولیت پذیرش هرگونه سبک زندگی، ارزشها و تعهدات عملی نسبت به آنها را به عهده گیرد.

مرحله پنجم ـ بازنگری در ایمان تثبیت شده: در مرحله پنجم علیرغم تثبیت اعتقادات فرد که طی مراحل قبل شکل گرفته است، شاهد بروز یک بحران در اعتقادات شخص هستیم. این تردید و بازنگری نسبت به اعتقادات در فواصل نیمه عمر انسان رخ می‏دهد. فولر و لوین با استفاده از مفاهیم روان تحلیل‏گری مرحله پنجم را مورد تجربه و تحلیل قرار می‏دهند. بنابر نظر آنها در این مرحله اطمینان نسبت به ارزشها توسط فشارهای حاصل از سرکوبی بخش هشیار شخصیت در دوران اولیه زندگی زیر سؤال و یا مورد بی‏توجهی قرار می‏گیرد. این نظریه‏پردازان از به گوش رسیدن پیامهای مربوط به جنبه‏های عمیق «خود» سخن می‏گویند. این پیامها شامل بازشناسی انتقادی بخش ناهشیار اجتماعی انسان است. محتوای دینی پیامها عبارتند از: اسطوره‏ها، تصاویر آرمانی و تعصب‏هایی که با توجه به تربیّت ناشی از طبقات اجتماعی خاص، سنت‏های مذهبی و گروههای قومی بخصوص عمیقا در «سیستم خود» فرد رسوخ کرده است.

مرحله ششم ـ ایمان جهانی: همانطور که در مرحله ششم قضاوت اخلاقی کلبرگ مطرح شده است، مرحله ششم از تحول ایمان نیز از جهت وقوع بسیار اندک است. کسانی که مرحله ششم ایمانی جهانی را تجربه کرده‏اند، احساس رابطه نزدیک و صمیمانه بین خود و جهان پیرامون خود را گزارش کرده‏اند. تجارب مطرح شده در مرحله ششم تحول ایمان مبنی بر احساس رابطه نزدیک بین فرد و جهان پیرامون را در نظریه فولر تحت عنوان تجربه اوج در افراد خود شکوفا و نیز در توصیفات تجارب دینی مطرح شده توسط ویلیام جیمز (1901) در کتاب گونه‏های تجارب دینی وجه تشابه بسیار زیادی دیده می‏شود.

منبع :

http://www.hawzah.net/Per/Magazine/QA/008/QA00803.ASP

لینک سوال:

http://tebyan.net/index.aspx?pid=824&questionType=2